Kiedy rodzic może żądać alimentów od dziecka?

Najczęściej z alimentami kojarzą się świadczenia na rzecz dzieci płacone przez rodziców. Możliwa jest jednak sytuacja odwrotna. Jeśli rodzic znajduje się w niedostatku może żądać zasądzenia alimentów od dorosłego dziecka.

Czym jest stan niedostatku? Zdaniem Sądu Najwyższego (wyrok z 5 maja 1998 r., sygn. akt I CKN 242/98) „Niedostatek - w rozumieniu art. 133 § 2 k.r.o. - polega na istnieniu takiej sytuacji, w której człowiek nie ma w ogóle lub nie ma dostatecznych własnych środków utrzymania, które mogłyby zaspokoić jego usprawiedliwione, podstawowe potrzeby.” Taka sytuacja występuje najczęściej, gdy rodzice chorują, przez co podjęcie przez nich pracy jest niemożliwe lub po prostu ich podeszły wiek nie pozwala na podjęcie pracy, a pieniądze, które otrzymują np. z emerytury nie wystarczają na życie.

Wysokość alimentów, jest określana poprzez wyznaczenie miesięcznych, usprawiedliwionych potrzeb rodziców, ale również na podstawie możliwości finansowych osób zobowiązanych do płacenia alimentów. Oznacza to, że jeżeli dzieciom powodzi się dobrze i żyją na wysokim poziomie, będą mogły w większym stopniu partycypować w kosztach utrzymania rodziców, a jeżeli żyją na średnim poziomie, a ich zarobki są stosunkowo niskie, będą partycypować w mniejszym stopniu.

Kiedy rodzicowi nie należą się alimenty od dorosłego dziecka?

W pierwszej kolejności rodzic będący w niedostatku powinien dochodzić alimentów od swojego męża/żony (lub byłego małżonka). Oznacza to, że dorosłe dziecko może bronić się przed zasądzeniem alimentów, wykazując że są inne osoby zobowiązane do świadczeń alimentacyjnych na rzecz rodzica.

Dziecko może również wykazać, że rodzic wcale nie znajduje się w niedostatku. Można również podnieść, że stan niedostatku, na który rodzice się powołują , jest wynikiem ich zaniedbania, a nie czynników od nich niezależnych. Powództwo powinno zostać oddalone jeśli osoba domagająca się alimentów popadła w niedostatek z powodu własnych zaniedbań, lekkomyślności i nadużywania alkoholu.

Dorosłe dziecko może uchylić się od spełnienia obowiązku alimentacyjnego względem rodzica jeżeli żądanie alimentów jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Przykładami zachowań sprzecznych z zasadami współżycia społecznego są porzucenie dziecka, nie utrzymywanie z nim kontaktu w okresie kiedy tego potrzebowało, stosowanie przemocy wobec dziecka, niepłacenie alimentów na dziecko. Wówczas należy podnieść te argumenty i poprzeć je odpowiednimi dowodami (np. z zeznań świadków, z dokumentów) w postępowaniu sądowym.

Czy dziecko musi płacić za Dom Pomocy Społecznej, w którym przebywa rodzic?

W pierwszej kolejności zobowiązanym do uiszczania opłat za pobyt w DPS jest jego mieszkaniec. Jeśli nie ma on wystarczających środków, opłaty powinni ponosić jego małżonek, zstępni (dzieci, wnuki), wstępni (rodzice). Jeśli nie da się uzyskać od nich opłat, wówczas ponosi je gmina, z której osoba została skierowana do DPS.

Zgodnie z 64a. ustawy o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004r. Osobę zobowiązaną do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej zwalnia się całkowicie z tej opłaty na jej wniosek pod warunkiem, iż przedstawi prawomocne orzeczenie sądu o pozbawieniu rodzica władzy rodzicielskiej nad tą osobą i oświadczy, że władza rodzicielska nie została przywrócona.

Istnieje również możliwość zwolnienia dzieci z opłat za pobyt rodzica w DPS, na podstawie art. 64 ustawy o pomocy społecznej, jeśli wobec osoby składającej wniosek zajdzie jedna z przesłanek:

1) wnoszą opłatę za pobyt innych członków rodziny w domu pomocy społecznej, ośrodku wsparcia lub innej placówce;

2) występują uzasadnione okoliczności, zwłaszcza długotrwała choroba, bezrobocie, niepełnosprawność, śmierć członka rodziny, straty materialne powstałe w wyniku klęski żywiołowej lub innych zdarzeń losowych;

3) małżonkowie, zstępni, wstępni utrzymują się z jednego świadczenia lub wynagrodzenia;

4) osoba obowiązana do wnoszenia opłaty jest w ciąży lub samotnie wychowuje dziecko.

Pamiętaj, że w postepowaniu sądowym liczą się dowody, a nie twierdzenia. To oznacza, że musisz odpowiednio udowodnić swoje stanowisko (np. zgłaszając dowód z zeznań świadków). Nie warto ignorować wezwań i pism z sądu. Jeśli nie stawisz się na rozprawę, również może zapaść przeciwko Tobie wyrok.

W tym artykule możesz sprawdzić jak uniknąć dziedziczenia długów po rodzicu.

Photo by mari lezhava on Unsplash